از آنجایی که در زندگی شهری مدرن، دامنه کاربری شهرها وسیع‌تر شده، نحوه تزیین و تجهیز آن‌ها نیز متحول شده است. در واقع، شهرهای امروزی از یک محل ساده برای تردد و زندگی به جایی برای تجربه فعالیت‌های مختلف، تعاملات اجتماعی و آرامش تبدیل شده‌اند. از جمله عناصر کلیدی‌ای که در ساختن چنین فضاهایی نقش بسزایی دارند، مبلمان شهری هستند. مبلمان شهری ترکیبی از زیبایی‌شناسی، عملکرد و تعامل انسانی را همزمان ارائه می‌دهد. در میان اشکال متنوع این تجهیزات، گلدان و گلجای در مبلمان شهری سهم بزرگ و مؤثری دارند و به زیباسازی شهر و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان کمک می‌کنند.
پیوند طبیعت و زندگی شهری با گلدان و گلجای
گلدان‌ها در ظاهر ظرف‌هایی برای کاشت گل هستند، اما اگر کمی عمیق‌تر به آن‌ها نگاه کنید، ابزارهایی هستند که برای ورود طبیعت به فضای خشک و سرد شهری مورد استفاده قرار می‌گیرند. قرار گرفتن گلدان‌ها در مسیرهای پیاده‌رو، کنار نیمکت پارکی، یا در اطراف صندلی پارکی و مراکز تجمع شهری، باعث می‌شود فضای خشک و بتنی شهر، از زندگی و نشاط طبیعت بهره ببرد. در بسیاری از کشورهای پیشرفته که در زمینه طراحی و اجرای مبلمان شهری حرفی برای گفتن دارند، به شکلی مبتکرانه از گلدان‌ها و گلجای‌ها برای جداسازی بخش‌های مختلف یک شهر استفاده می‌کنند. برای مثال برای تفکیک مسیر دوچرخه از مسیر خودرو، یا برای مشخص کردن محدوده‌ای امن در کنار وسایل بازی پارکی یا وسایل ورزشی پارکی.
المان‌هایی در طراحی حرفه‌ای مبلمان شهری
در طراحی حرفه‌ای فضاهای شهری، گلدان‌ها به دلایل متعددی مورد توجه طراحان هستند و استفاده از آن‌ها در اشکال و اندازه‌های گوناگون روز به روز محبوب‌تر می‌شود. دلایل این محبوبیت روزافزون عبارت‌اند از:
تنوع در فرم و متریال: گلدان‌ها را می‌توان از متریال متنوع مانند بتن، فلز، چوب و فایبرگلاس تولید کرد که هر کدام کاربرد متفاوتی دارند. مثلا گلدان و گلجای بتنی بیشتر در مکان‌هایی نصب می‌شوند که نیاز به دوام بالا و ایستایی در برابر باد و ضربه وجود دارد. این نوع گلدان‌ها را می‌توان در کنار مجسمه‌های بتنی و میدانی نیز به کار برد تا ترکیب چشم‌نوازی ایجاد شود.
قابل حمل یا ثابت بودن: بعضی گلدان‌ها و گلجای‌های شهری به صورت فیکس و ثابت در مکانی مشخص طراحی می‌شوند تا به صورت دائم در فضای خاصی قرار بگیرند. در مقابل، بعضی دیگر از مدل‌ها قابلیت جابه‌جایی دارند و می‌توانند بسته به مناسبت یا نیاز شهری، مکان‌یابی شوند و به‌عنوان مبلمان شهری منعطف و قابل حمل، به کار روند.
هم‌نشینی با سایر مبلمان شهری: هم‌نشینی گلدان و گلجای با دیگر اجزای مبلمان شهری مثل نیمکت پارکی، صندلی پارکی، آلاچیق‌ها، سطل‌های زباله شهری یا حتی میز شطرنج پارکی، در کنار زیبایی، فضایی کارآمد خلق می‌کند.
تأثیر گلدان بر روان شهروندان
از نظر روانشناسی ثابت شده است که شهروندان زمانی که در فضای شهری تردد می‌کنند، به شکل ناخودآگاه از عناصر بصری محیط تاثیر می‌گیرند و به آن‌ها واکنش نشان می‌دهند. همین گلدان‌های زیبا و گل‌های رنگارنگ، تأثیر مستقیمی بر کاهش استرس، افزایش حس تعلق به محیط و حتی بهبود رفتارهای اجتماعی دارند. وجود آن‌ها در کنار وسایل بازی پارکی نیز، حس امنیت بیشتری برای کودکان و والدین به همراه دارد و با جذب توجه بصری، نوعی سرگرمی ذهنی هم برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کند.
نکات کلیدی طراحی شهری با گلدان و گلجای
در طراحی و جانمایی گلدان‌ها باید به نکات متعددی توجه شود تا علاوه‌بر زیبایی، از نظر عملکردی نیز مؤثر واقع شوند:
- ارتفاع گلدان‌ها نباید مانع دید عابرین شود.
- گلدان‌ها نباید در مسیر تردد افراد، به ویژه معلولین، مانع ایجاد کنند.
- استفاده از گیاهان مقاوم در برابر شرایط محیطی و نیاز به آب کم‌تر، مانند گونه‌های بومی یا گیاهان با نیاز نگهداری پایین، بهتر است.
- تناسب رنگ و فرم گلدان با دیگر اجزای مبلمان شهری مانند نیمکت پارکی و صندلی پارکی برای ایجاد هارمونی بصری.
کاربرد گلدان شهری
در برخی پروژه‌های شاخص شهری در ایران و سایر نقاط دنیا، از گلدان‌ها برای تفکیک و تعریف فضاهای عمومی استفاده شده است. ایده‌هایی از این نوع طراحی شهری را در ادامه بخوانید:
- در میادین اصلی برخی شهرها، گلدان‌های بزرگ در کنار مجسمه‌های بتنی و میدانی قرار گرفته‌اند تا به نوعی با ایجاد حس توازن، فضایی هنری و طبیعی درست شود.
- در محوطه‌های اطراف مدارس و زمین‌های ورزشی، گلدان‌ها برای هدایت ترافیک و عابران و ایجاد فضای سبز در کنار وسایل ورزشی پارکی مورد استفاده قرار گرفته‌اند و با آن‌ها هماهنگی و سازگاری دارند.
- در پیاده‌روها، از گلدان‌های دیواری یا آویز در کنار صندلی پارکی و مسیرهای پیاده‌روی استفاده شده تا محیطی جذاب برای عابران فراهم شود.
گلدان برای محافظت از معابر
یکی از کاربردهای نوین گلدان‌های بتنی در فضاهای شهری، این است که آن‌ها را با هدف ایجاد مانع و محافظ در برابر برخورد خودروها به پیاده‌رو به کار می‌برند. این گلدان‌ها علاوه بر کارکرد زیباشناختی، نقشی محافظتی دارند و به‌جای موانع فلزی خشن و سخت، چشم‌انداز لطیف‌تری به شهر می‌بخشند.
ترکیب گلدان با وسایل پارکی
گلدان و گلجای شهری، از انواع مبلمان شهری به شمار می‌روند که کاربری گسترده دارند و با کمی خلاقیت می‌توان فضاهای تازه‌ای در شهر طراحی و ایجاد کرد. بسیاری از تولیدکنندگان تخصصی وسایل بازی پارکی و وسایل ورزشی پارکی، امکان ارائه طرح‌های تلفیقی با گلدان‌های مخصوص را ارائه می‌دهند. نمونه‌هایی از این نوآوری‌ها که از سوی تولیدکنندگان مبلمان شهری مانند کیان پارک قابل ارائه است، عبارت‌اند از:
- طراحی نیمکت‌هایی با گلدان در دو طرف برای ایجاد فضای نشیمن و تعامل اجتماعی خوشایندتر.
- طراحی فضای بازی با تقسیم‌بندی گلدانی برای افزایش امنیت و زیبایی بوستان‌ها و پارک‌ها.
- طراحی و ساخت گلدان‌های ترکیبی با پایه‌های خلاقانه و دارای جزئیات برای پارک‌های وسیع و چندمنظوره.
سخن پایانی
با توجه به مطالبی که در این مطلب به آن‌ها پرداختیم، گلدان‌ها و گلجای‌ها در مبلمان شهری نقشی فراتر از المان‌های تزئینی دارند. این المان‌ها، عناصر چندمنظوره‌ای هستند که در کنار سایر اجزای مؤثر مانند نیمکت پارکی، صندلی پارکی، وسایل بازی پارکی، وسایل ورزشی پارکی و مجسمه‌های بتنی و میدانی می‌توانند شهر را به مکانی برای زندگی بهتر تبدیل کنند و جلوه بصری آن را به سطح بهتری ارتقا دهند. حضور این عناصر به شکل‌های مدرن و متنوع در طراحی‌های کیان پارک، نشان از توجه عمیق به زیبایی‌شناسی، کارکرد و روانشناسی شهری این مجموعه تخصصی دارد.
بدون دیدگاه